مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی بهجت (رحمت الله علیه) از فقیهان و عارفانی بودند که افزون بر تدریس و تربیت شاگردان به شیوه مرسوم، از توجه و دستگیری عموم جویندگان راه حق غافل نبودند و از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین راهها برای هدایت و رهنمود مشتاقان استفاده می‌کردند.آنچه در پی می‌آید، گزیده‌ای از این راهنمایی‌هاست که در قالب پرسش و پاسخ‌های کوتاه تهیه شده و به کار همگان می‌آید.
1- راه خداشناسی چیست؟
ج: راه خداشناسی، خودشناسی است؛ می‌دانیم خود، خود را نساخته‌ایم و نمی‌توانیم؛ دیگری اگر مثل ماست، خود را و ما را نساخته و نمی‌تواند بسازد؛ پس قادر مطلق، ما را آفریده و او خداست؛ راه قربش، «شکر منعم»، به طاعت اوست و مشقت آن ابتدایی است. چندی نمی‌گذرد، برای طالبین، قرب او از هر حلاوتی شیرین‌تر است.
2- لطفاً دستورات عملی بدهید تا به لطف الهی به درجات عالیه نائل شوم؟
ج: کلمه «أستغفر‌الله» را تا می‌توانید، از روی اعتقاد کامل، صمیمانه، با التزام به لوازم حقیقه معلومه اش تکرار نمایید.
3- تصمیم دارم به خداوند، قرب پیدا کنم و سیر و سلوک داشته باشم؛ راه چیست؟
ج: چنانچه طالب، صادق باشد، «ترک معصیت» کافی و وافی است برای تمام عمر، اگر چه هزار سال باشد.
4- چطور می‌توان بهتر با خداوند و اولیا انس گرفت؟
ج: با طاعت خدای تعالی و رسول صلی‌الله علیه و آله وسلم و ائمه علیهم السلام و ترک معصیت در اعتقاد و عمل.
5- ما آلوده به پستی‌های درونی و بیرونی هستیم؛ راهنمایی بفرمایید.
ج: زیاد بگویید «استغفر‌الله» و خسته نشوید، و خاطر جمع باشید این علاج است. «داؤکم الذنوب و دواؤکم الاستغفار». (کنز العمال، ج 1، ص 479).
6- مدتی است هوای نفس در کم خوری، کم گفتن و کم خوابیدن اذیتم می‌کند؛ چه کنم؟
ج: گوی سبقت را نماز شب خوانها ربودند مخفیانه؛ ترتیبی برای تقلیل طعام ذکر می‌شود. هر چه را که قصد دارید بخورید، اول جدا نماید؛ مثلا در سینی جداگانه و قناعت هم نکنید، آن وقت فقط از آن میل کنید. این را باید عمل نمایید تا معلوم گردد.
7- چندی است اسیر محبت شخصی شده‌ام؛ چه کنم؟
ج: عاقل، به اکمل و اجمل و انفع و ادوم، محبت پیدا می‌کند و محبت او را بر محبت غیر ترجیح می‌دهد؛ با اینکه محبت اکمل، دافع شرور و بلیات است، به خلاف محبت غیر.
8. برای علاج ریا، عجب، کبر، سمعه، شهوت و غیر آن چه می‌فرمایید؟
ج: همه این رذائل، از ضعف در شناخت خداوند سرچشمه می‌گیرد و آنها به وسیله انس با انس گیرنده انس گیرندگان در عبادت، دفع و رفع می‌شوند. اگر او بداند که «خداوند متعال در همه حالات و زمانها از هر خوبی، خوبتر است»، از انس با او جدا نخواهد شد.
9- برای رفع سوء ظن چه کنیم؟
ج: سوء ظن به اعدی الاعداء که دشمن داخلی و نفس است، شاغل و مانع از سوء ظن به غیر است.
10- گاهی اوقات در عبادات ریا می‌کنم و بعداً سخت رنج می‌برم، علاج آن چیست؟
ج: علاج این است که ریا بکند؛ ولی اگر در مقابل شاه و گداست، ریا برای شاه بکند؛ فافهم ان کنت من أهله.
11- برای دوری از ریا، چه باید کرد؟
ج: با عقیده کامل زیاد بگوید: «لا حول و لا قوه الا بالله» .
12- برای درمان عصبانیت چه کنیم؟
ج: با عقیده کامل زیاد «صلوات» فرستادن.
13 - برای رفع تنبلی و کسالت در عبادات چه باید کرد؟
ج: در اوقات نشاط، مشغول به عبادت مستحبه شوید؛ و در اوقات کسالت، اقتصار بر واجبات نمایید.
14- جهت علاج غرور، چه راهی را توصیه می‌فرمایید؟
زیاد گفتن «لا حول و لا قوه الا بالله» علاج غرور است.
15- به وسواس مبتلا هستم؛ راهنمایی فرمایید.
ج: اکثار تهلیل (زیاد گفتن لا اله الا‌الله)، علاج وسواس است.
16. تصمیم دارم قرب الهی پیدا کنم ؛ آیا این کار نیاز به استاد دارد؟
ج: استاد، علم است و معلم، واسطه است؛ عمل به معلومات بنمایید و معلومات را زیر پا نگذارید، کافی است: حضرت صادق(ع) فرمودند: «من عمل بما علم، ورثه‌الله علم ما لا یعلم: کسی که به دانسته خود عمل کند، خداوند علم به آنچه که نمی‌داند نیز به او خواهد داد.(بحارالانوار، ج78، ص189)،» و الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا: حتماً آنان را که در راه ما تلاش و مجاهدت کنند، به راههای خود هدایت می‌کنیم.«(عنکبوت/69 ) .
اگر دیدید نشد، بدانید نکرده اید. ساعتی در شبانه روز مخصوص علوم دینی بنمایید.
17. آیا در سیر به سوی خداوند، باید استاد داشت ؟
ج: استاد تو، علم توست؛ به آنچه می‌دانی، عمل کن، آنچه را که نمی‌دانی، کفایت می‌شوی.
18.زهد حقیقی چییست و چگونه زاهد حقیقی باشیم؟
ج: «زهد» آن است که مالک نفس خودت باشی؛ و در هر فعل و ترک، مراقب اذن خدای متعال باشی.
19- مدتی است که‌ایمان خود را ضعیف می‌بینم و گاهی نماز نمی‌خوانم و تمرکزم در نماز خواندن کم شده است؛ چه کار کنم؟
ج: قوت‌ایمان از حیث نظر، به دراست علم کلام است و از حیث غیر نظر، به عمل به معلومات است. حفظ نماز به این است که در آنِ تمکن، خود را از خیالات دیگر منصرف نماید و این انصراف را اختیاراً از دست ندهد و به غیر آن تمکن، اعتنایی نکند.
20- کسی که‌ایمان بسیار ضعیف دارد، چگونه اراده را قوی کند تا هر کاری را انجام ندهد ؟
ج: آنچه در تحت اختیار اوست، اختیاراً خلاف رضای خدا را به جا نیاورد؛ همین راه نجات است.
21- بهترین ذکر چیست؟
ج: بالاترین ذکر به نظر حقیر، «ذکر عملی» است؛ یعنی ترک معصیت در اعتقاد و در عمل. همه چیز محتاج به این است و این، محتاج به چیزی نیست و مولد خیرات است.
22- سوره حمد و توحید و آیه الکرسی را ذکر خود قرار داده ام و برایم ملکه نشده است.
ج: در مورد اذکار و اوراد و قرائت و امثال اینها، انسان همیشه مراقبت نماید که چه عملی تا چه اندازه موافق با نشاط و حضور قلبی اوست، همان را اختیار کند.

منبع: روزنامه اطلاعات
/خ